We werken als gemeente samen met anderen (gemeenten, provincie of andere instanties) om onze doelen zo effectief en efficiënt mogelijk te realiseren. Soms laten we ook onze taken uitvoeren door anderen. Als de gekozen vorm van samenwerking leidt tot een organisatie met een aparte rechtspersoon en we daarin zowel een bestuurlijk én een financieel belang hebben noemen we die organisatie een verbonden partij. Vaak denken we bij verbonden partijen alleen aan de zwaarste vorm van samenwerking de gemeenschappelijke regelingen. Maar er zijn ook andere vormen van samenwerking zoals stichtingen of deelnemingen. Want als de gemeente aandelen heeft in een vennootschap en sprake is van een bestuurlijke vertegenwoordiging in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders dan heet dat ook een verbonden partij.
Rond bepaalde taken is de samenwerkingsvorm en het schaalniveau door de Rijksoverheid bepaald zoals bij de GR Veiligheidsregio en GGD, die zijn op Zuid-Holland Zuid schaal georganiseerd. Dat betekent dat ze werken voor de 10 gemeenten in die regio. Bij andere taken kiezen we zelf voor de vorm en schaal van samenwerking. Zo is de GR sociaal georganiseerd op Drechtsteden schaal. Daarbij kan sprake zijn van een basispakket dat door alle deelnemers in de samenwerking wordt afgenomen, maar er kan ook sprake zijn van gevarieerde (maatwerk-)pakketten aan taken dat voor afzonderlijke deelnemers wordt geleverd.
Wij als gemeente hebben twee rollen bij een verbonden partij: eigenaar en opdrachtgever.
- Als (mede)eigenaar beslissen we over de oprichting, het takenpakket en de bevoegdheden van de verbonden partij. In die rol nemen we deel aan het bestuur van de verbonden partij of zijn we de aandeelhouder die mee stemt over de koersbepaling. In de rol van eigenaar richten we ons op de levensvatbaarheid, continuïteit en het beheersen van het 'ondernemersrisico' van de organisatie.
- Als opdrachtgever geven we aan hoe we de taken uitgevoerd willen zien tegen welke prijs, snelheid en omvang.
Tussen beide rollen kan een spanningsveld bestaan. Kijken we met een eigenaar-bril dan kan het aantrekkelijk zijn dat een verbonden partij een standaard takkenpakket levert. Maar als opdrachtgever hebben we belang bij een zo goed mogelijke prijs-/kwaliteitsverhouding voor de dienstverlening of zoveel mogelijk maatwerk. Soms komen de rollen samen, bijvoorbeeld in de rol van aandeelhouder. Het sturen op verbonden partijen vraagt dus om balanceren tussen de eigenaars- en opdrachtgeversrol. Ook is het belangrijk om vinger aan de pols te houden of de taakuitvoering door de verbonden partij nog aansluit bij de redenen van oprichting en huidige wensen van de gemeente.
Het doel van de samenwerking via verbonden partijen is dat we samen met deze organisaties zo optimaal mogelijk bijdragen aan de lokale en bestuurlijke ambities met minimale risico’s. Meer informatie over verbonden partijen treft u in de Nota Verbonden Partijen . Deze nota biedt een kader voor deelname aan, het sturen op de verbonden partijen en de gehanteerde risicoprofielen bij het overzicht op verbonden partijen van de gemeente. Het staat op de rol deze nota te actualiseren op basis van de geactualiseerde Wet gemeenschappelijke regelingen (WGR).
Vanwege het bestuurlijke en financiële belang is sturing op en monitoring van verbonden partijen gewenst. In het algemeen geldt daarbij: hoe groter het bestuurlijke (beleidsmatige) en financiële belang is, hoe wenselijker het is te zorgen voor meer inzicht in en effectieve sturing op en risicobeheersing bij onze verbonden partijen. We sturen op verbonden partijen door invloed uit te oefenen op de strategie en investeringen van de verbonden partij:
- beleidsmatig: de uit te voeren activiteiten ten gunste van ons gebied.
- qua maatschappelijk verantwoord ondernemen: social return, duurzaamheid en diversiteit benoemingen en beloningen bestuurders en commissarissen (Wet Normering Topinkomens).
- financieel: risicobeheersing, niveau van eigen vermogen organisatie en aandeelwaarde. Soms zijn deelnemers wettelijk verplicht om tekorten aan te vullen als de resultaten tegenvallen.